o pszenicy zwyczajnej i pradawnych zbożach

pszenica=gluten

Najpierw kilka słów o pszenicy w kontekście glutenu. Już było o mąkach wysokoglutenowych co to w cywilizowanych krajach je odpowiednio na opakowaniu opisują. A u nas po staremu – normy mąki z pozycjami dotyczącymi zaledwie przemiału. Przy tym ubóstwie i tak wystarczy – w akcie desperacji – posłać umyślnego po mąkę, by rozdzwonił się telefon z pytaniem: ale jaka? No jaka bądź, bo to wszystko jeden czort. Po przejściu przez tę zasłonę dymną pozornych wyborów, można dopiero zagubić się naprawdę.

Co daje gluten oprócz żółtawego koloru? Wystarczy odłożyć na chwilę ciasto naleśnikowe, by zauważyć, że zaczyna gęstnieć. Można też sprawdzić robiąc pizzę (bez drożdży) po dobie będzie się świetnie rozciągać, po dwóch, jeszcze lepiej. Jeśli robimy chleb w domu używać nawet potrafimy sformułowania: odpowiedni czas by zbudowała się siatka glutenowa… ale w praktyce rożnie bywa.

wstęp do klasyfikacji pszenic

Wśród 20 gatunków pszenicy trzeba znać podstawowe dwa czyli pszenicę zwyczajną (T. aestivum L.) i pszenicę twardą (T. durum Desf.). (1)

Zboże powinno być zimnotrwałe i odporne na tzw. wyleganie. Pszenica wymaga 1-2-letniej przerwy w wysiewaniu na tym samym polu. Okazuje się, na słabszych glebach sprawdzają się lepiej starsze odmiany pszenicy. Sprawdźmy, które to.

trochę historii

Historię pszenicy na polskich ziemiach liczy się dopiero od 1860 r. od odmian Sandomierki, później Kujawskiej Białej i Płockiej z niej Sarnowskiej. (2)
Do 1939 roku wyhodowano w Polsce takie odmiany pszenicy jak: Ostka Chłopicka, Ostka Łopuska, Puławska, Genealogiczna Biała, Genealogiczna Czerwona i Wysokolitewka. W Krakowskiej Hodowli Roślin została wyhodowana Wysokolitewka Sztywnosłoma, można przyjąć, że działo się to po 1959r. kiedy upaństwowiono prywatne hodowle i przekształcono je w KHR. (3) Ze wszystkich przytoczonych odmian obecnie możemy się spotkać z Wysokolitewkę Sztywnosłomę.

realia handlowe

Jak wspominałam starsze odmiany pszenicy radzą sobie nawet na słabszych glebach, zdążyły się przystosować do warunków przez ten czas. Jednak jeśli chodzi o plon, to jest on niższy o 40% od odmian współczesnych. (4) Uprawa dawnych odmian w gospodarstwach wielkoobszarowych nie ma prawa bytu ze względu na nieopłacalność. (5) Zbyt na stosunkowo drogą mąkę znajdzie się tylko wśród indywidualnych odbiorców, nie w przemysłowych piekarniach. A komu zależy na kupowaniu takiej mąki? Tym, którzy nerwowo reagują na słowa: glifosat, modyfikacje genetyczne itp.

---

1 Dostatny D. F., Tyburski J., Żurek M., Vademecum dawnych roślin uprawnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB, 2020 Nr 52

2 Ruebenbauer T. 1976. Pochodzenie i użytkowanie pszenicy w ujęciu historycznym. W: Biologia pszenicy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 18-23 za: Dostatny D. F. , Tyburski J. , Żurek M. , Vademecum dawnych roślin uprawnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB, 2020 Nr 52

3 https://www.mhr.com.pl/historia.html

4 Stalenga J., Jończyk K. 2007. Reakcja wybranych odmian pszenicy ozimej na uprawę w systemie ekologicznym. Biul. IHAR. 245: 29-46

5 Kuś J.,Jończyk K.,Stalenga J.,Feledyn-Szewczyk B.,Mróz A. Plonowanie wybranych odmian pszenicy ozimej w uprawie ekologicznej i konwencjonalnej